Luomi

Rubus chamaemorus

Luopmána muorji lea luomi dahje láttat ja rukses láttakeahtes muorji lea čuru. Luomi lea dehálaš gávpegálvu ja borranšaddu. Luomečoaggin buktá ainge dehálaš lassedietnasa ja ovdal das lei vel stuorát mearkkašupmi.

Luopmána borre nuvván dahje guliin ja seaguhedje dan mielkái, mállái dahje suohkadii. Das boahtá maid njálgga jugus. Carl von Linné čálii iežas girjjiin, ahte sápmelaččat njuvde murjjiid bohccomielkái ja dat lei hui njálggis. Nuortalaččat lávejedje maid vuoššat luopmániid ja bidjat áŋkarii. Murjjiid sii seailluhit muohttaga vuolde ja ná dat ledje giđđat ain hui njálgát. Diet čujuhussan das, ahte sápmelaččat máhtte galmmihit murjjiid juo don dolin. Luomi seailu bures iežas liemas galbmagáldus.

Muorji doalaha olbmo dearvvasin, dat virkkosmahttá, eastada skurbbeha ja veahkeha šlundivuhtii. Dat lea buorre febera vuostá, varrajohtimii ja geahpeda vuolšši dahjege infekšuvnna. Luomelasttaid goikadit teadja-ávnnasin.

Luomi lea máŋggajahkásaš rássešaddu, mii lieđđu álgogeasis. Sahko- ja eapmelieđit leat sierranas ovttadagain, ja muorjjit šaddet eapmeliđiin. Luopmána lieđit leat rašit suolnni vuostá, nu ahte luomešaddu sáhttá molsašuddat stuorrát. Luomi gávdno jalges- ja muorrajekkiin. Sisdoallá C-vitamiinna 3-4 geardde eanet go appelsiidna.